دانلود بررسی نبرد سلطان سنجر با ترکان غز در pdf

دانلود بررسی نبرد سلطان سنجر با ترکان غز در pdf دارای 202 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود بررسی نبرد سلطان سنجر با ترکان غز در pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

فهرست مطالب
نقد و بررسی منابع 10
بخش اول ترکان غزتا دوره سلجوقی 26-71
1-اوضاع جغرافیایی آسیای مرکزی و ساکنان آن 26
1-1- جغرافیای آسیای مرکزی 26
2-1-ساکنین آسیای مرکزی 28
2-اصل و منشا اولیه ترکان غز 31
1-2-منشا نام غز 31
2-2-نژاد غزان 32
3-2-مساکن غزان33
4-2-مهاجرت غزان 36
3-ویژگی های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی غزان 40
1-3-اوضاع سیاسی غزان 40
2-3-اعتقادات دینی غزان 41
3-3-آداب و رسوم غزان44
4-3-زندگی اقتصادی 40
4-گذشته تاریخی غزان 46
1-4- غزان در دوره گوک ترکها 46
2-4- غزان در دوره اویغورها 52
3-4- ترکان غز و جهان اسلام54
4-4- غزها در دوره سامانیان 56
5-4- غزها در دوره غزنویان 59
1-5-4-سلطان محمود غزنوی 61
2-5-4-سلطان مسعود غزنوی 67
بخش دوم وضعیت ترکان غز در دوره سلجوقیان 72-112
1-نقش غزان در تشکیل دولت سلجوقیان 72
2-روابط غزان با سلاطین بزرگ سلجوقی 87
1-2- اوضاع سیاسی حکومت سلاجقه بزرگ 87
2-2- سلاجقه بزرگ و غزان 94
بخش سوم وضعیت ترکان غز در دوره سلطان سنجر 113-153
1-اوضاع سیاسی حکومت سنجر113
2-روابط غزان با سنجر 119
3-درگیری غزان با سنجر 129
بخش چهارم اوضاع خراسان پس از اسارت سنجر152-175
1-غزها در خراسان 152
1-1-سلطان سلیمان سلجوقی 156
2-1-سلطان محمود 162
3-1-فرار سنجر از اسارت و مرگ او 167
4-1-خراسان پس از مرگ سنجر 171
بخش پنجم نتایج و پیامدهای حمله غزان 176
1-نتایج سیاسی 176
1-1-تشکیل حکومت خوارزمشاهیان 176
2-1-زوال حکومت سلجوقیان در خراسان 177
3-1-بروز هرج و مرج در خراسان 180
2-نتایج اجتماعی 182
1-2-قتل و غارت مردم 182
2-2-از بین رفتن امنیت 184
3-نتایج اقتصادی 187
4-نتایج فرهنگی 189
1-4-کشته شدن علما و بزرگان189
2-4-ویرانی مراکز و اماکن فرهنگی197
نتیجه گیری198
منابع و ماخذ 202


چکیده
اغوزها از زمان ورود سلجوقیان به ایران عنصری پایدار در ترکیب جمعیتی جامعه خراسان شدند. و از نیمه دوم حکومت سنجر بر شمار قبایل غز به واسطه فشار ناشی ازجابجایی اقوام در دشت قبچاق و قدرت رو به رشد قراختاییان افزوده شد. از این رو برقراری نظارت بر اغوزها وتسلط بر آنان یکی از مهمترین مسائلی بود که سنجر با آن درگیر بود.
دستگاه اداری سلجوقیان و سنجر همواره می کوشید تا با گرفتن مالیات از احشام و یا چادرهای منفرد بر صحراگردانی که در درون امپراتوری به سر می بردند نظارت کرده وآنها را مطیع و فرمانبردار نگه دارد. با این وجود اغوزها در سال 548 ه.ق شورش نمودند و موجب سقوط حکومت سنجر شدند. شورش اغوزها به اسارت و حبس سلطان سنجر، استیلای صحراگردان بر شهرهای عمده خراسان و زوال قدرت سلجوقیان در شمال شرقی ایران انجامید.
محور پژوهش حاضر بررسی مناسبات و روابط قبایل ترک با حکومت سلجوقیان و به ویژه سلطان سنجر است که در نهایت به نبرد سنجر با غزان انجامید. این واقعه یکی از مهم ترین رویدادهای مربوط به حضور قبایل ترک در دوره سلجوقیان است که در اینجا به طور کامل به آن پرداخته می شود. مسأله اصلی پزوهش عبارت از این است که چرا با وجودی که سلجوقیان خود از قبایل غز بودند و با اتکا بر آنان به قدرت رسیدند و در دوره طولانی حکومت سلاجقه بزرگ قبایل غز با ساختار سیاسی- اجتماعی سلجوقیان همکاری داشتند، بین ترکان غز و حکومت مرکزی مشکلات و بحران تازه بروز کرد و موجب بحران بین ترکان غز و حکومت مرکزی شد و این بحران از نظر سیاسی و اجتماعی چه پیامدهایی در خراسان بوجود آورد.

برای بررسی این مسأله سؤالات پژوهش به صورت زیر مطرح می شود:
1- وضعیت قبایل غز در دوره سلجوقیان و روابط آنها با سلجوقیان بزرگ چگونه بود؟
2- علل بروز و استمرار ستیز بین ترکان غز و حکومت سنجر در خراسان چه بود؟
3- عملکرد غزان در دوره بروز بحران معطوف به چه اهداف و عواملی بود؟
4- نتایج سیاسی- اجتماعی ناشی از تسلط غزان بر خراسان و بحران به وجود آمده چه بود؟
برای سؤالات پژوهش، فرضیاتی در نظر گرفته شده که عبارتند از:
1- شمار اندکی از قبایل ترک کوچ رو در دوره سلجوقیان در ساختار اجتماعی ایران ادغام می شدند، در حالی که به دلیل ورود مستمر آنان به ایران شمار کثیری از آنان پیوسته در شرایط ناسازگاری و عدم انطباق با ساختاری متمرکز اجتماعی ایران قرار داشتند.
2- در دوره حکومت سنجر ورود قبایل ترک به قلمرو سلجوقیان مشکلات دائمی اداره آنان توسط حکومت سنجر را آشکار ساخته و مسائل ادغام آنان در ساختارهای اجتماعی موجب بروز مشکلات می شود از سوی دیگر غزها یکی از منابع تامین درآمد حکومت سنجر محسوب می شدند که افزایش پرداخت مالی به نارضایتی و عدم تحمل آنان انجامید.
3- بحران پس از شکست سنجر در خراسان بنا به فقدان رهبری واحد در نزد غزان، مبدل به بحرانی فراگیر در خراسان گردید زیرا ترکان غز بنا به تمایلات زندگی صحراگردی خود رفتارهای در جهت تخریب ساختار سیاسی اجتماعی خراسان در پبش گرفتند.

4- از نظر سیاسی حذف حکومت سنجر با جایگزینی ساختار سیاسی کارآمدی توسط غزان همراه نبود، از نظر اجتماعی نیز بیشتر شهرهای خراسان ویران شد و مردم زیادی به قتل رسیدند، که در نتیجه آن تسلط مناسبات کوچ روی بر روابط و مناسبات یکجانشینی شدت گرفت.

ترکان غز تا دوره سلجوقی

اوضاع جغرافیایی آسیای مرکزی:

آسیای مرکزی ناحیه وسیعی است که از کوهها و صحراهای غرب چین تا دریای خزر کشیده شده است. حد جنوب آن دامنه های شمالی سلسله کوهستان هیمالیا، تبت، افغانستان امروزی و منطقه هندوکش و حد شرقی آن را جنگل های جنوبی سیبری تشکیل می دهد بیشتر خاک این سرزمین را صحراها و کوههای صعب العبور و ریگزار تشکیل می دهد. بدین جهت این قسمت پهناور کره زمین جمعیت زیادی را در خود جای نداده است. این منطقه بوسیله دو رشته بزرگ از چین خوردگیها محصور شده است. در شمال چین خوردگی از تین شان تا آلتایی و در حاشیه آنها فلات و برجستگی « آنگارا» ی سیبریه جای دارد و از طرف جنوب رشته کوههای هیمالیا، با نیم دایره مخالف چین خوردگی های شمالی این منطقه را محصور و مهجور کرده است.
دوری از دریاها و وجود ارتفاعات بسیار باعث شده که این سرزمین دارای هوای قاره ای بسیار متغیر باشد یعنی در تابستان بسیار گرم و در زمستان بسیار سرد است. البته باستثنای ارتفاعات تبت و کوهستان آلتایی و تین شان که در نتیجه ارتفاع آب و هوای قطبی دارند.
پوشش گیاهی این منطقه نیز بنا بر درجه ارتفاع طبقه بندی شده است. دامنه کوهها پوشیده از جنگل است ولی در قلل کوهها و مناطق مرتفع، گیاهان نایاب و کمیاب هستند و مابقی آسیای مرکزی در طول جغرافیایی مستور از استپ ها و چمنزارها و مراتعی است که در زمستان وجود دارد و در تابستان خشک و نابود می شود. این چمنزارها در نواحی بارانی سرسبزتر و در نواحی مهجور و مرکزی خشک و بی رمق و در حال تبدیل شدن به صحرا و کویر است
در مرکز اقلیم پهناوری که از منچوری تا کریمه و از اورگا در مغولستان تا سرزمین های مرو و بلخ را فرا گرفته، سه منطقه خشک و بی آب و علف وجود دارد که مراکز توسعه صحرا می باشند و عبارتند از:
1- صحرای قزل قوم در ماوراالنهر و قراقوم در مغرب جیحون 2- صحرای تکلاماکان در حوضه محدود شط تاریم 3- صحرای گوبی.
این نقاط مانند سه موضع سرطانی است که چمنزارها و مراتع را می خورند و سبزه را محو می کنند. وجود این صحراها بخصوص صحرای گوبی یکی از علل دایمی زوال امپراطوری های ترک و مغول می باشد. از لحاظ ارتباطی وجود تبت و سلسله جبال بزرگ هیمالیا، این منطقه را از تماس با تمدن هندی دور نگه داشته است. ولی وجود دو راه باریک به شکل دو نیم دایره در شمال و جنوب، باعث شده بود که دو دنیای شرق و غرب به یکدیگر متصل شوند. زیرا صحراها طولانی آسیای مرکزی دو دنیای جدا از هم به وجود آورده بود. ولی از طریق همین راهها دو تمدن چین و ایران با هم ارتباط داشتند. و اگر در دو طرف این ناحیه کشورهای متمدن از جمله ایران و چین قرار نداشت، مسلم بود که این ناحیه هیچ وقت مقامی را که در قرون گذشته داشت را دارا نمی شد و از مردمی که در آنجا به صحرا گردی و چادر نشینی روزگارشان را می گذراندند هیچ وقت سخنی به میان نمی آمد. با این وجود این منطقه در تاریخ نقش و اهمیت زیادی دارد و تقریباً از میلاد مسیح به بعد اقوام مختلفی از ترک و مغول از آن برخاسته اند و امپراطوری های بزرگی را تشکیل داده اند .
منابع
-آقسرایی، محمود بن محمد: تاریخ سلاجقه (مسامره الاخبار و مسایره الخبار)؛ تصحیح: عثمان توران، تهران، اساطیر، 1362.
- ابن اثیر، عزالدین علی بن محمد: الکامل فی تاریخ (تاریخ بزرگ اسلام و ایران)؛ ترجمه: ابوالقاسم حالت، ج21، تهران، علمی، 1351.
- ابن حامد کرمانی، افضل الدین ابوحامد احمد: تاریخ افضل (بدایع زمان فی دقایق کرمان)؛ تهران، دانشگاه تهران، 1362.
- ابن حوقل: صوره الارض؛ ترجمه: جعفر شعار، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1345.
- ابن خلدون، عبدالرحمن: کتاب العبر و دیوان مبتداء و الخبر فی ایام العرب و العجم و البربر (من عاصر هم من ذوی السلطان الاکبر)؛ ترجمه: عبدالحمید آیتی، 4ج، تهران، مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1368.
- ابن خلدون، عبدالرحمن: مقدمه؛ محمد پروین گنابادی،2ج، تهران، ترجمه و نشر کتاب، 1352.
- ابن طقطقی، محمد بن علی بن طباطبا: تاریخ فخری (در آداب ملکداری و دولتهای اسلامی)؛ ترجمه: محمد وحید گلپایگانی، تهران، ترجمه و نشر کتاب، 1360.
- ابن العبری، غریغوریوس ابوالفرج:تاریخ مختصر الدول؛ ترجمه: محمد علی تاج پور و حشمت الله ریاضی، تهران، انتشارات اطلاعات، 1364
- ابن فضلان، احمد: سفرنامه ابن فضلان؛ ترجمه: ابوالفضل طباطبایی، تهران، شرق، 1355.
-ابن فندق، ابوالحسن علی بن زید بیهقی: تاریخ بیهق؛ تصحیح احمد بهمنیار، بی جا، کتابفروشی فروغی، بی تا، چاپ دوم.
- ابن ندیم، محمد بن اسحاق:الفهرست؛ ترجمه: محمدرضا تجدد، تهران، کتابخانه ابن سینا، 1343.
- ابوالغداء عماد الدین اسماعیل بن نور الدین علی: تقویم البلدان؛ ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، فرهنگ ایران، 1349.
- اسفزاری، معین الدین: روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات؛ تصحیح سید محمد کاظم امام، تهران، دانشگاه تهران، 1338.
-انوری،علی بن محمد:دیوان انوری؛به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی،2جلد،تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،1347.
- اصفهانی، محمود بن محمد بن الحسینی: دستور الوزراء؛ تصحیح: رضا انزا بی نژاد، تهران، امیر کبیر، 1364.
- اصطخری، ابراهیم بن محمد: مسالک و ممالک؛ به کوشش ایرج افشار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1347.
- بناکتی، فخر الدین ابوسلیمان داوود بن تاج الدین ابوالفضل محمد: تاریخ بناکتی؛ به کوشش جعفر شعار، تهران، انجمن آثار ملی، 1348.ُ
- بنداری اصفهانی: تاریخ سلسله سلجوقی (زبده النصر و نخبه العصره)؛ ترجمه: محمد حسین جلیلی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1356.
- بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین: تاریخ بیهقی؛ به اهتمام علی اکبر فیاض، تهران،دنیای کتاب، چاپ سوم،1371.
- : تاریخ سیستان؛ تصحیح ملک الشعراء بهار، به همت محمد رمضانی، تهران، خاور،1314.
- : حدود العالم من المشرق الی المغرب؛ به کوشش دکتر منوچهر ستوده، تهران، طهوری، 1362.
- حسینی، صدرالدین بن الحسین علی: اخبار الدوله السلجوقیه؛ تصحیح محمد اقبال، ترجمه رمضان علی روح الهی، تهران، ایل شاهسون بغدادی، 1380.
- جرفاذقانی، ابوالشرف، ناصح بن ظفر: ترجمه: تاریخ یمینی؛ به اهتمام جعفر شعار، تهران، ترجمه و نشر کتاب، 1345.
- جوزجانی، منهاج سراج: طبقات ناصری؛ تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب،1363.
- جوینی، عطامک علاءالدین: تاریخ جهانگشای جوینی؛ تصحیح محمد قزوینی، 3ج، تهران، ارغون، 1370.
- خاقانی شروانی،افضل الدین بدیل بن علی : دیوان خاقانی شروانی ؛تصحیح ضیاالدین سجادی ، تهران زوار ، 1357
- خواجه نظام الملک، ابوعلی حسن: سیرالملوک (سیاست نامه)؛ به اهتمام هیوبرت دارک، تهران، ترجمه و نشر کتاب، 1347.
- خواند میر، غیاث الدین بن همام االدین الحسینی: تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر؛ 4ج، تهران، کتابخانه خیام، 1333.
- خواند میر، غیاث الدین: دستورالوزاء؛ تصحیح سعید نفیسی، تهران، اقبال، 1317.
- دولتشاه سمرقندی، ابن دولتشاه بن بختیشاه: تذکره الشعراء؛ تصحیح محمد عباسی، تهران، کتابفروشی بارانی، بی تا.
- راوندی، محمدبن علی بن سلیمان: راحه الصدور و آیه السرور در تاریخ آل سلجوق؛ تصحیح محمد اقبال، تهران، امییرکبیر، 1364.
- رشیدالدین فضل الله: جامع التواریخ؛ به کوشش بهمن کریمی، 2ج، تهران، اقبال، 1367.
0- شبانکاره ای، محمدبن علی بن محمد: مجمع الانساب ؛ تصحیح میر هاشم محدث، تهران، امیرکبیر، 1363.
- صاحبی نخجوانی، هندوشاه بن سنجر بن عبد الله: تجارب السلف در تواریخ خلفاء و وزارای ایشان؛ تصحیح عباس اقبال، مطبعه فردین، 1313.
- عقیلی، سیف الدین حاجی بن نظام:آثارالوزراء؛ تصحیح جمال الدین ارموی، تهران، دانشگاه تهران، 1337.
- غفاری کاشانی، قاضی احمد: تاریخ نگارستان؛ تصحیح مدرس گیلانی، تهران، حافظ، 1404ه.ق.
فصیحی خوافی، احمدبن محمد: مجمل فصیحی؛ تصحیح محمود فرخ، مشهد، کتابفروشی باستان، بی تا.
- قزوینی، زکریا بن محمد بن محمودآثار البلاد و اخبار العباد؛ ترجمه عبدالرحمان شرفکندی، تهران، مؤسسه علمی اندیشه جوان،1366.
- قزوینی، یحیی بن عبدالطیف: لب التواریخ؛ تهران، بنیاد و گویا، 1363.
- قمی، نجم الدین ابوالرجاء: تاریخ الوزراء؛ به کوشش محمد تقی دانش پژوه، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363.
- کاشانی، جمال الدین ابوالقاسم عبدالله: زبده التواریخ؛ به کوشش محمد تقی دانش پژوه، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1366.
کاشغری ،محمود بن حسین بن محمد :دیوان لغات الترک؛ترجمه وتنظیم سید محمد دبیر سیاقی،تهران ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ،1375
- گردیزی، ابو سعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود: زین الاخبار؛ تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1347
- : مجمل التواریخ و القصص؛ تصحیح ملک الشعرائ بهار، به همت محمد رمضانی، تهران، خاور، 1318
- محمد بن نجیب بکران: جهان نامه؛ به کوشش محمد امین ریاحی،تهران،ابن سینا،1342.
- محمد بن ابراهیم: سلجوقیان و غز در کرمان؛ تصحیح باستانی پاریزی، تهران، طهوری، 1343.
- مستوفی قزوینی، حمدالله: تاریخ گزیده؛ به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، 1339.
- مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین: التنبیه و الاشراف؛ ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، ترجمه و نشر کتاب،1349.
- مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین: مروج الذهب و معادن الجواهر؛ ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران، ترجمه و نشر کتاب،1356.
-مقدسی،ابوعبدالله محمد:احسن التقاسیم؛ترجمه علینقی منزوی،تهران،شرکت مؤلفان و مترجمان ایران،1361،
- منتجب الدین، علی بن احمد: عتبه الکتبه؛ تصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال، تهران، سهامی چاپ.
- میر خواند، میرمحمدبن سید برهان الدین بن خداوند شاه: روضه الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخلفاء؛ 11ج، تهران، خیام و پیرورز،1339.
- نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر: تاریخ بخارا؛ ترجمه: ابونصراحمد بن محمدبن نصر القباوی، تلخیص محمد بن ظفر بن عمر، تصحیح مدرس رضوی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
- نظامی عروضی سمرقندی، احمدبن عمر بن علی: چهار مقاله؛ تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی، لیدن، بریل، 1327ه.ق
- نیشابوری، ظهیرالدین: سلجوقنامه؛ تهران، کلاله خاور، 1332.


تحقیقات و مطالعات
-اشپولر، برتولد: تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی؛ ترجمه جواد افلاطوری و مریم میراحمدی، 2ج، انتشارات علمی و فرهنگی،1369.
- اقبال، عباس: تاریخ مغول؛ تهران، امیرکبیر، 1365.
- اقبال، عباس: تاریخ مفصل ایران؛ تهران، خیام،بی تا.
- اقبال، عباس: وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی؛ به کوشش محمد تقی دانش پژوه و یحیی ذکاء، تهران، دانشگاه تهران،1328.
- اصفهانیان داوود و دیگران: سیری در تاریخ فرهنگ ایران؛ اصفهان، کتابفروشی ثقفی، 1353.
- بارتولد،و.و: ترکستان نامه؛ ترجمه کریم کشاورز، 2ج، تهران، بنیاد فرهنگ ایران،1352.
- بارتولد،و.و: تاریخ ترکهای آسیای میانه؛ ترجمه غفار حسینی، تهران، طوس،1376.
- باسورث: تاریخ سلجوقیان؛ ترجمه یعقوب آژند، تهران، مولی، 1381.
- باسورث: تاریخ غزنویان؛ ترجمه حسن انوشه، 2ج، تهران، امیرکبیر، 1356.
- باوزانی، الساندرو: ایرانیان؛ ترجمه: مسعود رجب نیا، تهران، روز جهان، 1359
- براون، ادوارد: از سنایی تا سعدی؛ ترجمه: غلامحسین صدری، تهران، مروارید، 1351
- بویل، جی.آ: تاریخ ایران کیمبریج (از سلجوقیان تا فروپاشی مغول)؛ ترجمه حسن انوشه، ج5، تهران، امیرکبیر، 1366.
- بیگدلی، محمدرضا: ترکمن های ایران؛ تهران، پاسارگاد،1369.
- پرویز، عباس: تاریخ دوهزاروپانصد ساله ایران؛ 2ج، تهران، موسسه مطبوعاتی علمی، بی تا.
- پیگولوسکایا و دیگران: تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هیجدهم، ترجمه کریم کشاورز، تهران، پیام،1354.
- خوشرو، غلامعلی: شناخت انواع اجتماعات؛ تهران، اطلاعات، 1373.
- حداد عادل، غلامعلی: دانشنامه جهان اسلام؛ تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، 1375
- حلمی، احمد کمال الدین: دولت سلجوقیان؛ ترجمه: عبدالله ناصری طاهری، قم، حوزه و دانشگاه، 1383.
- رازی، عبدالله: تاریخ کامل ایران؛ تهران، اقبال،1369.
- رحمانی فر، محمد: نگاهی به تاریخ ترکمن های ایران؛ تهران، اختر، 1379.
- رضا، عنایت الله: ایران و ترکان در روزگار ساسانیان؛ تهران، علمی و فرهنگی،1374.
- رضاقلی، علی: جامعه شناسی خودکامگی؛ تهران، نشر فی، 1376
- سجادی سید ضیاالدین :فرهنگ لغات دیوان خاقانی ؛2ج ، تهران ،زوار ، 1374
- سومر، فاروق: اُغوزها (ترکمن ها)؛ ترجمه: آنادردی عنصری، گنبد قابوس، حاج طلایی،1380.
- شایان مهر، علیرضا: دایره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی؛ 3ج، تهران، کیهان، 1377.
- شعبانی، رضا: مبانی تاریخ اجتماعی ایران؛ تهران، قومس، 1369.
- شهبازی، عبدالله: ایل ناشناخته؛ تهران، نی، 1366
- شهیدی مازندرانی: فرهنگ شاهنامه؛ تهران، بلخ، 1377.
- صاقیان، مرضیه: جهان ایرانی و توران؛ تهران، وزارت امور خارجه، 1381
- صفاری، محمد شفیع: فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی های سنایی؛ قزوین، دانشگاه بین المللی امام خمینی،1378.
- طبیبی، حشمت الله: جامعه شناسی ایلات؛ تهران، دانشگاه تهران،1371.
- فرای، ریچارد: بخارا دستاورد قرون وسطی؛ ترجمه محمود محمودی، تهران، ترجمه و نشر کتاب،1348.
- فرای، ریچارد: تاریخ ایران کیمبریج (از اسلام تا سلاجقه)؛ ج4، تهران، امیرکبیر، 1366.
- فرای، ریچارد: عصر زرین فرهنگ ایران؛ ترجمه: مسعود رجب نیا، تهران، سروش،1358.
- کلوزنر، کارلا: دیوان سالاری در عهد سلجوقی؛ ترجمه یعقوب آژند، تهران، امیرکبیر، 1363.
- گروسه، رنه: امپراطوری صحرانوردان؛ ترجمه عبدالحسین میکده، تهران، ترجمه و نشر کتاب، 1352.
- گروسه، رنه:تمدن ایرانی؛ ترجمه: عیسی بهنام، تهران، ترجمه ونشر کتاب، 1352.
-گلی، امین الله: سیری در تاریخ سیاسی – اجتماعی ترکمن ها؛ تهران، علم، 1366
- لسترنج، گی: جفرافیای تاریخی سرزمین های خلاف شرقی؛ ترجمه محمود عرفان، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،1364.
- لمپتون، آ: تداوم و تحول در تاریخ ایران؛ ترجمه: یعقوب آزند، تهران، نی، 1372.
- لمپتون، آ: سیری در تاریخ بعد از اسلام؛ ترجمه: یعقوب آزند، تهران، امیرکبیر، 1368.
- لمپتون، آ: مالک و زارع در ایران؛ ترجمه: منوچهر امیری، تهران،علمی فرهنگی ، 1362..
- مزارعی، عدنان: تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایرانیان؛ تهران، مردمبارز، 1348.
- مصاحب ، غلام حسین : دایره المعارف فارسی ؛3ج، تهران ، امیر کبیر 1380
- موسوی بجنوردی: دایره المعارف بزرگ اسلامی؛ 12ج، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1379.
- ولادیمیرتسف، ب: نظام اجتماعی مغول؛ ت: شیرین بیانی، تهران، ترجمه و نشر کتاب، 1345
- هیأت، جواد: سیری در تاریخ و زبان و لهجه های ترکی؛ تهران، نشرنو، 1362


مقالات
- اقبال، عباس: سه سند از اسناد تاریخی دیوان خوارزمشاهیان؛ ارمغان، سال19، ش2، اردیبهشت1317.
- اورغون، نامق: اوغوزها (ترکان غز)؛ ترجمه: عبدالقادیر آهنگری، وحید، ش1،1351.
- سلطانی، رامین: فتنه غز در خراسان؛ مجله ایران شناخت، ش16و17، بهار و تابستان سال1379.
- گویا اعتمادی، سرور: فتنه غز و نامه اهل خراسان؛ آریانا، ج2، ش3.
- مشکور، محمدجواد: مهاجرت ترکان غز به ایران؛ مجله بررسی های تاریخی، سال پنجم، ش4، 1349.
- مشکور، محمدجواد: مهاجرت ترکان غز به ایران؛ یادنامه ابوالفضل بیهقی، مشهد، ادبیات مشهد،1350.
- مویدی، حسینقلی: شمه ای درباره غز؛ مجله دانشکده ادبیات مشهد، ش4، سال هشتم.
- ولی، وهاب: مرو در دوره سلجوقیان؛ تحقیقات تاریخی، ش6و7، پاییز1371.


منابع عربی
- ابن جوزی، ابی الفرج عبد ارحمن بن علی: المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم؛10ج، حیدرآباد دکن، مطبعه دایره المعارف العثمانیه، 1359ه.ق.
- ابن خلکان، ابن العباس شمس الدین احمد بن محمد: وفیات الاعیان وابناء و انباء الزمان؛ تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره مکتبه النهضه المصر،1367ه.ق.
- سمعانی، الامام ابی سعد عبدالکریم بن محمد بن منصور التمیمی: الانساب؛ تصحیح شیخ عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، حیدرآباد دکن، مطبعه مجلس دایره المعارف العثمانیه،1383ه.ق.
- وزنه، یحیی حمزه، الدوله السلجوقیه فی عهد سلطان سنجر؛قاهره،کتبه الثقافه الدینیه،1424ه.ق/2004م/1382ه.ش.
- یاقوت حموی الروی البغدادی، شهاب الدین ابن عبدالله یاقوت بن عبدالله: معجم البلدان؛ بیروت، دارصادر، بی تا.


تحقیقات به زبان انگلیسی

- Kopruluzade, fuad: Turkmans, First Encyclopedia of Islam. New Edite, Brill (Leiden)
- Huartcl: Seldjucs,….
- Huartcl: Ghuzz,….
- Huartcl: Sandjar,…